Leccións do Exxon Valdez

Por Amy Goodman
25 de Marzo de 2009

Fai vinte anos, o buque petroleiro Exxon Valdez derramou polo menos 11 millóns de galóns de petróleo nas prístinas augas de Prince William Sound, en Alaska. As consecuencias do derrame foron desastrosas e continúano sendo ao día de hoxe. O incidente tivo un gran impacto no medio ambiente e a economía. En lugar de consideralo simplemente como un caso de contaminación, Riki Ott cre que o desastre do Exxon Valdez é unha ameaza fundamental para a democracia estadounidense.

Ott, unha toxicóloga mariña e pescadora comercial de salmón, oriúnda de Cordova, Alaska, comeza o seu libro sobre o desastre, "Not One Drop" (Nin unha pinga), cunha cita de Albert Einstein: "Ningún problema pode ser solucionado co mesmo nivel de conciencia que o xerou".

O masivo derrame estendeuse 1.900 quilómetros desde o lugar do accidente, e cubriu 5.150 quilómetros de costa e un área de 25.900 quilómetros cadrados en total. O 24 de marzo de 1989, Ott, que formaba parte do Consello Directivo do Sindicato de Pescadores do Distrito de Cordova, estaba inspeccionando a escena desde o aire: "Era unha escena surreal. Era simplemente marabilloso, marzo, o amencer, as montañas de cor rosada, brillando coa luz do sol. E de súpeto, chegamos ao lugar onde estaba a cuberta vermella do buque petroleiro, que é do longo de tres canchas de fútbol; a auga mansa, de cor azul profundo; e esta mancha negra, como de tinta, que se estendía coa marea".

A noticia do derrame coñeceuse en todo o mundo, e moita xente achegouse a Valdez, Alaska para empezar a limpeza. A vida mariña quedou devastada. Ott di que ata medio millón de paxaros mariños morreron, ademais de 5.000 nutrias mariñas, 300 ou máis focas de Groenlandia e millóns de salmóns novos, ovos de peixes e peixes novos. A morte dos ovos de peixes provocou un impacto de longo prazo, aínda que retardado, na pesca de arenque e salmón en Prince William Sound. En 1993, a industria pesqueira estaba en quebra. As familias perderon o seu sustento logo de pedir grandes préstamos para comprar botes e permisos de pesca custosos. Aínda que a pesca de salmón mellorou, os arenques nunca volveron.

Esta situación económica desfavorable é unha das bases da acción legal contra ExxonMobil, a maior empresa petroleira do mundo. O complexo litixio prolongouse durante dúas décadas, e ExxonMobil está gañando. Hai 22.000 actores que demandan a ExxonMobil. Un xurado outorgoulle unha indemnización de 5.000 millóns de dólares aos demandantes por danos e prexuízos, que equivale ao que eran, naquel momento, as ganancias anuais de Exxon. Esta cifra foi reducida á metade por un Tribunal Federal de Apelacións, e foi reducida finalmente a apenas pouco máis de 500 millóns de dólares pola Corte Suprema. Ao longo dos 20 anos de batallas xudiciais, 6.000 dos demandantes orixinais morreron. ExxonMobil, coas súas millonarias ganancias anuais e exércitos de avogados, pode facer que o caso de Valdez permaneza nos tribunais durante décadas, mentres os pescadores comerciais damnificados van morrendo da pouco.

O poder de ExxonMobil para librar unha batalla contra decenas de miles de cidadáns fixo que Ott unísese ao crecente número de activistas que quere pór ás empresas no seu lugar, quitándolles o seu status xurídico de "persoa". Unha decisión da Corte Suprema de Estados Unidos do século XIX deulle ás empresas o status de "persoas", brindándolles o acceso a proteccións amparadas pola Carta de Dereitos. Ironicamente, este dereito xorde da "Cláusula de Protección Igualitaria" da 14ª Emenda, adoptada para protexer aos escravos liberados das opresivas leis estatais logo da Guerra Civil. Historicamente, as empresas eran habilitadas polos estados para realizar as súas actividades. Os estados podían revogar o permiso dunha empresa se esta inclumplía a lei ou actuaba por encima da súa habilitación.

Ricki Ott díxome: "Durante os primeiros corenta anos logo da aprobación de devandita lei, presentáronse 307 demandas, dezanove por parte de afroestadounidenses, o resto por empresas. E nese momento, cando a Décimocuarta Emenda aprobouse para as empresas, xurdiu isto que se chama persoa empresarial. E a persoa empresarial, aos ollos da lei, pode ter acceso a dereitos, dereitos humanos, á Carta de Dereitos, a proteccións constitucionais. Iso está mal. A palabra -empresa- nunca aparece na Constitución nin na Carta de Dereitos. Así é como perdemos a liberdade de expresión. Aínda temos, como pobo, a Primeira Emenda, pero tamén a teñen as empresas".

Considérase que a "liberdade de expresión" das empresas inclúe realizar contribucións a campañas políticas e facer lobby no Congreso. As persoas que inclumplen a lei poden ser encerradas; cando unha empresa incumpre a lei - aínda que cometa un delito doloso, provocando a morte - as consecuencias non adoitan ser máis que unha multa, que a empresa pode cancelar mediante o pago de impostos. Como expresa Ott: "Se a lei coñecida como -a terceira é a vencida- pode pór a alguén preso para sempre, por que non sucede o mesmo coas empresas?" A chamada reforma "tort" do dereito estadounidense está erosionando a capacidade dos individuos de demandar ás empresas e a capacidade dos tribunais de valuar os danos e prexuízos, de modo tal que disuadiría ás empresas de cometer actos ilícitos.

Ott, xunto con outras persoas, redactaron unha "28a Emenda" da Constitución que lles quitaría o status de "persoa" ás empresas, someténdoas á mesma supervisión que existía nos primeiros 100 anos de historia de Estados Unidos.

Coa actual crise económica mundial e a crecente indignación pública polos excesos dos executivos de AIG e doutros beneficiarios do rescate financeiro, agora podería ser o momento de ampliar o compromiso público para terminar co desequilibrio de poder existente entre a xente e as empresas que ha socavado a democracia.

_____

Denis Moynihan colaborou na produción xornalística desta columna.

Amy Goodman é presentadora de "Democracy Now!", un noticiero internacional diario dunha hora de duración que se emite en máis de 550 emisoras de radio e televisión en inglés e en 200 emisoras en español. En 2008 foi distinguida co "Right Livelihood Award", tamén coñecido como o "Premio Nobel Alternativo", outorgado no Parlamento Sueco en decembro.

© 2009 Amy Goodman

Texto en inglés traducido por Laura Perez e Democracy Now! en español, spanish@democracynow.org

Texto en Galego traducido por Ártabra 21, utilizando os recursos públicos de tecnoloxía lingüística desenvolvidos polo o Seminario de Lingüística Informática (SLI) da Universidade de Vigo.

Democracy Now!
http://www.democracynow.org/
Democracia Xa!
Difundindo Democracy Now! desde Galiza
http://democracia-xa.blogspot.com/

______________